Οι Μύριοι. Χάρτης πορείας τους στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου.

Η πορεία των Μυρίων σηματοδοτείται με την σκούρα μπλε γραμμή που ανεβαίνει από την περιοχή της Αρμενίας και προχωρά αριστερά προς τις παράλιες πόλεις του Πόντου.

Εν πορεία προς την Σινώπην.

Εν πορεία προς την Σινώπην.

Ο Μιθριδάτης, ένδοξος και κραταιός,
μεγάλων πόλεων ο κύριος,
κάτοχος ισχυρών στρατών και στόλων,
πηγαίνοντας προς την Σινώπην πέρασε από δρόμον
εξοχικόν, πολύ απόκεντρον
όπου ένας μάντις είχε κατοικίαν.

Έστειλεν αξιωματικό του ο Μιθριδάτης
τον μάντι να ρωτήσει πόσα θ’ αποκτήσει ακόμη
στο μέλλον αγαθά, πόσες δυνάμεις άλλες.

Έστειλεν αξιωματικό του, και μετά
προς την Σινώπην την πορεία του ξακολούθησε.

Ο μάντις αποσύρθηκε σ’ ένα δωμάτιο μυστικό.
Μετά περίπου μισήν ώρα βγήκε
περίφροντις, κ’ είπε στον αξιωματικό,
«Ικανοποιητικώς δεν μπόρεσα να διευκρινίσω.
Κατάλληλη δεν είν’ η μέρα σήμερα.
Κάτι σκιώδη πράγματα είδα. Δεν κατάλαβα καλά. —
Μα ν’ αρκεσθεί, φρονώ, με τόσα που έχει ο βασιλεύς.
Τα περισσότερα εις κινδύνους θα τον φέρουν.
Θυμήσου να τον πεις αυτό, αξιωματικέ:
με τόσα που έχει, προς θεού, ν’ αρκείται!
Η τύχη ξαφνικές έχει μεταβολές.
Να πεις στον βασιλέα Μιθριδάτη:
λίαν σπανίως βρίσκεται ο εταίρος του προγόνου του
ο ευγενής, που εγκαίρως με την λόγχην γράφει
στο χώμα επάνω το σωτήριον Φεύγε Μιθριδάτα.»

Κωνσταντινος Καβάφης
Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984

Μανουήλ Kομνηνός (Ποίηση Κωνσταντίνου Καβάφη)

Μανουήλ Kομνηνός (Ποίηση Κωνσταντίνου Καβάφη)

Ο βασιλεύς κυρ Μανουήλ ο Κομνηνός
μια μέρα μελαγχολική του Σεπτεμβρίου
αισθάνθηκε τον θάνατο κοντά. Οι αστρολόγοι
(οι πληρωμένοι) της αυλής εφλυαρούσαν
που άλλα πολλά χρόνια θα ζήσει ακόμη.
Ενώ όμως έλεγαν αυτοί, εκείνος
παληές συνήθειες ευλαβείς θυμάται,
κι απ’ τα κελλιά των μοναχών προστάζει
ενδύματα εκκλησιαστικά να φέρουν,
και τα φορεί, κ’ ευφραίνεται που δείχνει
όψι σεμνήν ιερέως ή καλογήρου.

Ευτυχισμένοι όλοι που πιστεύουν,
και σαν τον βασιλέα κυρ Μανουήλ τελειώνουν
ντυμένοι μες στην πίστι των σεμνότατα.


Ποιήματα 1897-1933

Το συγκεκριμένο ποίημα το έγραψε ο Καβάφης για τον Μανουήλ Α Κομνηνό τον Μέγα, ο οποίος απεβίωσε παρά τις αντίθετες προβλέψεις των αστρολόγων της Αυλής τον Σεπτέμβριο του 1180. Λίγο πριν το θάνατο του απογοητευμένος από την ήττα του στο Μυριοκέφαλον, έγινε μοναχός.

Στη Χρονική Διήγηση του Νικήτα Χωνιάτη περί του θανάτου του Μανουήλ Κομνηνού βλέπουμε πως ο Καβάφης κράτησε στο σχετικό ποίημα του τα βασικά ιστορικά στοιχεία και απέδωσε ποιητικά μεν, πιστά δε το ιστορικό γεγονός:

Θάνατος του Μανουήλ Κομνηνού (1143-1180)

Κατήρξατο μεν ουν τω βασιλεί τα της νόσου προ του Μαρτίου μηνός, ο δ' αυτοκράτωρ επιστάντος του Σεπτεμβρίου το ζήν εξεμέτρησεν.

Ούτος δ' αρχήθεν ου παρεδέχετο οπωσούν ως ήγγικεν εκείνω το τελευτάν, αλλ' ευ ειδέναι διετείνετο ως ενιαυτοί ζωής έτεροι δεκατέσσαρες αυτώ επιδαψιλεύονται. οι δε παντοδήλητοι αστροφάντορες και περί ερωτικά, κατ' αυτούς ειπείν, τον βασιλέα σχολάσειν απετόλμων λέγειν ανασφήλαντα της νόσου μετά βραχύ. Αλλ' όπερ έλεγον, ο βασιλεύς, επειδή τα της νόσου επέτεινε, και γνούς έτι πλέον εντεύθεν τας του ζήν απαλειφομένας ελπίδας και οίον καθ' υγρών τυπουμένας και την προθεσμίαν ήδη ανυπεξάλυκτον, ολίγα περί παιδός Αλεξίου τοις περιεστώσι διείλεκται κεράσας οιμωγαίς τα ρήματα εκ του προοράν οίον τα μετά την εκείνου συμβησόμενα έξοδον. Αλλά και περί της αστρονομίας υποθήκη του πατριάρχου βραχύν τινα χάρτην υπεσημήνατο προς την εναντίαν δόξαν μεθαρμοσθείς. Τέλος δε και αυτός τη αρτηρία προσάγων την χείρα και τας κινήσεις του σφυγμού γνωματεύων βύθιόν τι στενάξας και πλήξας τη χειρί τον μηρόν το μοναδικόν σχήμα ήτησε, θορύβου δε, ως εικός, επί τω ρήματι τούτω αρθέντος και της πνευματικωτέρας αμφιάσεως εχούσης το απαράσκευον, τριβωνίου μέλανος οι περί τον βασιλέα οθενούν ευπορήσαντες περιδύουσι μεν αυτόν τα μαλακά και αρχικά άμφια, επενδύουσι δε το τραχύ της κατά θεόν πολιτείας ένδυμα, εις οπλίτην μετημειφότες πνευματικόν κράνει τε θειοτέρω και θώρακι σεμνοτέρω, τω ουρανίω στρατολογήσαντες ηγεμόνι.

 Ένα πολύ σημαντικό σημείο του ποιήματος του Καβάφη που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο είναι εκεί που ο ποιητής λέγει πως:

"…εκείνος
παληές συνήθειες ευλαβείς θυμάται,
κι απ’ τα κελλιά των μοναχών προστάζει
ενδύματα εκκλησιαστικά να φέρουν,
και τα φορεί,...". Στο σημείο αυτό και συγκεκριμένα με την πρόταση"παληές συνήθειες ευλαβείς θυμάται..." ο Καβάφης φέρνει στη μνήμη το γεγονός ενός άγραφου νόμου, που ήθελε του Αυτοκράτορες του Βυζαντίου να αποσύρονται των εγκοσμίων και να αφιερώνονται στο θεό.

Διγενής Ακρίτας. Η πάλη με το Χάρο. Συλλογή Δημήτρη Σκουρτέλη.

Ακρίτας. Συλλογή Δημήτρη Σκουρτέλη.

Αετός 2

Αετός. Χαρακτικό του Βελισσαρίδη. Σχεδιάστηκε για τα 500 χρόνια από την Άλωση της Τραπεζούντας και δημοσιεύτηκε στη ειδική έκδοση της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, "Μνήμη Αυτοκρατορίας Μεγάλων Κομνηνών". Αθήνα 1961.

Η Αργώ

Η Αργώ. Χαρακτικό Βελισσαρίδη, για την επετειακή έκδοση της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, "Μνήμη Αυτοκρατορίας Μεγάλων Κομνηνών". Αθήνα 1961